Twee maanden geleden deed de Turkse regering er alles aan om de bevolking ja te laten stemmen tijdens het referendum over een grondwetwijziging.
Een van de argumenten was dat een aanpassing van de grondwet de vervolging mogelijk zou maken van Generaal Evren en andere bij de coup van 1980 betrokken militairen. Evren en trawanten waren na de staatsgreep zo slim een nieuwe grondwet in te voeren, die hun vervolging uitsloot. Zo konden zij decennia lang de dans ontspringen. Tot ongenoegen van veel Turken die destijds direct of indirect te lijden hadden onder het militaire geweld. Een grondwetswijziging moest een einde maken aan die situatie. Dat het referendum precies op de dertigste verjaardag van de staatsgreep in 1980 werd gehouden, was dan ook veelzeggend.
Nadat de grondwetswijziging via het referendum was aangenomen, regende het gelijk aanklachten tegen de voormalige junta. De hoofdaanklager in Ankara ontving er meer dan 2000. Werk aan de winkel voor hem, zou je zeggen. Er bleek zich echter een addertje onder het gras te bevinden, want afgelopen vrijdag verklaarde aanklager Hamza Keles dat de vervolging van Evren en handlangers buiten zijn bevoegdheid valt. Volgens Keles kunnen de beschuldigingen tegen Evren alleen in behandeling worden genomen door een hof met speciale bevoegdheden. Een dergelijk hof bestaat, dat is het probleem niet. Het punt is alleen dat dit hof alleen gemachtigd is aanklachten in behandeling te nemen met betrekking tot strafbare feiten die na de oprichting ervan, op 1 mei 1984, zijn gepleegd. De beslissing of Evren terecht zal staan ligt nu bij het Hoger Beroepshof, dat beslissingen toetst van plaatselijke rechters. Als het Hoger Beroepshof het groene licht geeft, zou Evren alsnog vervolgd kunnen worden door de Hogere staatsraad. Even afwachten dus.
Ondertussen dringt zich de vraag op hoe zinvol het is om de ondertussen hoog bejaarde Evren te berechten. Erg lang zal hij sowieso niet meer te leven hebben. Daarom is het wellicht raadzamer om tot een waarheidscommissie te komen, zoals in Zuid Afrika na het einde van de Apartheid. Rechters en aanklagers kunnen zich dan bijvoorbeeld wijden aan de vervolging van politici die het een en ander op hun kerfstok hebben. Zoals voormalig Premier Tansu Ciller. In de jaren negentig was zij door haar rol in de Susurluk bende nauw betrokken bij de verstrengeling van politiek, georganiseerde misdaad en extreem rechts. In dat verband heeft Ciller nog heel wat te verantwoorden. Maar ze is daar nooit toe onder druk gezet. Velen in Turkije vragen zich af waarom niet.
Bron: Peter Edel
Lees ook:Turks hof wijst deel hervormingen grondwet af
Lees ook:Proces tegen coupplegers van 1980 gaat beginnen
Lees ook:Berouwvolle geheim agent doet bekentenis
Lees ook:Referendum hervormingen Turkije 12 september
Lees ook:‘Turken moeten voor zichzelf hervormen’