De huidige Turkse economie is rijzende en dit heeft Turkije dermate veel zelfvertrouwen gegeven dat het ook historisch gezien zelfverzekerd optreedt.
Een lange tijd was het in Turkije erg gewoon om veel aandacht aan de Turks-islamitische geschiedenis te schenken en wat minder aan de pre-islamitische archeologie. Hier lijkt nu verandering in te komen, Turkije heeft haar Anatolische wortels omarmd. In het kader van economische ontwikkeling schieten de bouwprojecten als paddestoelen uit de grond in Turkije, het proces wordt echter stilgezet als er archeologische vondsten in gevaar gebracht worden.
Dit is een groot verschil met een andere economische grootmacht, China, waar de economische ontwikkelingen boven alles gesteld wordt. De doorgedrukte evaluatie van de Chinese Yuan tegenover de natuurlijke loop van de Turkse Lira, zal volgens economisten verkeerd uitpakken voor de staatsgedirigeerde Chinese economie. Istanbul zou, volgens Christopher Emsden, Gabriele Parussini en Joy Shaw van de Dow Jones Newswires, zo maar eens het nieuwe ‘Plaza’ kunnen worden.
Deze langzame maar gestage ontwikkelingen kunnen het best uitgelegd worden aan de hand van de bouwprojecten in Istanbul. Het nieuwe Marmaray Project zal Europa en Azie per spoor aan elkaar moeten verbinden, alsmede de transportmogelijkheden in Istanbul aanzienlijk moeten verbeteren. Het project is echter vertraagd na de vondst van een 1700 jaar oude Byzantijnse haven uit 300 n.C., welke momenteel door Turkse archeologen uitgegraven wordt.
Maar ook elders in het land is er een hernieuwd voornemen om ook de pre-islamitische en in beginsel niet-Turkse archeologische vondsten te preserveren. Zo is er in Antalya een minstens 1500 jaar oude synagoge gevonden, welke ook met veel media-aandacht uitgegraven wordt. Deze Joodse ruïne is afgelopen september (2009) ontdekt door een team Turkse archeologen van de Akdeniz Universiteit in Antalya onder leiding van prof. dr. Nevzat Çevik en lijkt volgens schatting uit de derde eeuw na Christus te stammen.
Naast Istanbul en Antalya zijn er recent ook prachtige vondsten in het zuidoosten van Turkije gevonden. In Kahramanmaraş is er een 16.000 jaar oud beeld van een moedergodin gevonden. Volgens de onderzoeksleider van een team archeologen dr. Cevdet Merih Erek (Gazi Universiteit in Ankara) is het pas de derde grootschalige grot-excavatie in Turkije. De vondst is extra belangrijk omdat men tot op heden dacht dat dit soort beelden uit grofweg 5000 v.C. kwamen, nu blijkt het dus veel ouder te zijn.
Een gelijkend vondst werd in augustus 2009 gedaan in de zuidelijke Turkse stad Mersin, waar een 8000 jaar oud skelet werd gevonden in de Neolithische nederzetting Yumuktepe Höyük. Alhoewel de eerste opgravingen van Yumuktepe Höyük al in 1936 begonnen onder de Britse archeoloog John Garstang, lag het project lange tijd stil totdat de Italiaanse prof. dr. Isabella Caneva (Universiteit van Lecce) het nieuw leven inblies in 1993. Het balletje ging pas echt rollen toen de Turkse Mimar Sinan Universiteit der Kunsten ook een team losliet op het project. Dit lijkt illustratief voor de immense aandacht die de pre-islamitische historie in Anatolië momenteel geniet van de Turken.
Een mogelijke reden kan hiervoor zijn dat de Turken nog steeds in hun maag zitten met de vele historische werken die in de nadagen van het Osmaanse Rijk vervreemd zijn door de Europese mogendheden. Omdat dergelijke praktijken veelal gezien worden als ‘zwak bestuurlijk optreden’ en in de internationale gemeenschap weinig kritiek opleveren op de landen die de artefacten meenemen, wil Turkije dergelijke situaties vermijden door zelf haar rijke historische gronden uit te graven op zoek naar archeologische vondsten.
Het voorbeeld van de toe-eigening van het Turkse Pergamon Altaar (ook wel: Bergama Tempel uit ongeveer 200 v.C.) door Duitse archeologen tijdens de ineenstorting van het Osmaanse Rijk ligt namelijk nog vers in het geheugen van de Turken. Uiteraard nog los van het gemis in de portemonnee, want het Bergama Museum in Berlijn ontvangt jaarlijks ongeveer één miljoen betalende bezoekers. Het Bergama Museum is namelijk het bestbezochte museum van Berlijn en Duitsland. Met een entree van €10,- zou dit een jaarlijks inkomen van 10 miljoen betekenen, al meer dan 100 jaar lang.
Het Altaar werd in 1870 per toeval ontdekt door de spoorweg-ingenieur Carl Humann, die bezig was met de aanleg van een treinspoor. Toen hij in 1878 begon met de uitgravingen, had hij toestemming gekregen van het Osmaanse Rijk. Naar alle waarschijnlijkheid had hij in de tussenliggende periode al vele vondsten doorgesluisd naar Berlijn, waar het vanaf 1901 werd tentoongesteld in het Bergama Museum.
Nu Turkije echter haar zelfvertrouwen terug heeft, met het oog op haar economische groei in de laatste jaren, is het naast de intensieve opgravingen in Anatolië ook een campagne begonnen om alle Anatolische artefacten in het buitenland terug te krijgen. In de periode 2000-2008 heeft Turkije al meer dan 2000 voorwerpen teruggekregen, vaak ook nog met een schadevergoeding van het desbetreffende land. Deze politieke druk die Turkije uitoefent om de historische voorwerpen terug te krijgen richt zich momenteel vooral op Rusland (die Turks-Trojaanse voorwerpen uit Duitsland heeft meegenomen na de Tweede Wereldoorlog) en Duitsland (Bergama/Pergamon).
Bron: De Dagelijkse Standaard
Lees ook:Musea saai? Zeker niet in Istanbul
Lees ook:Europa’s eerste ijsmuseum geopend in Istanbul
Lees ook:Turkije eist sfinx terug uit museum Berlijn
Lees ook:Antieke haven bij Turkse Troje gevonden
Lees ook:Oudste tempel ter wereld ligt in Turkije