Volgens een recente uitspraak van de staatsraad kunnen arrestanten een financiële compensatie van het ministerie van Justitie eisen wanneer hun voorarrest te lang duurt. Hopelijk zal dit ertoe leiden dat het vaak tergend lange voorarrest in Turkije zal worden beperkt tot een redelijke duur.
Daar is nu zelden sprake van. Sterker, voorarrest staat in Turkije vaak gelijk aan straf. De Turkse gevangenissen zitten overvol met onveroordeelde gevangen. Volgens een telling van ongeveer een half jaar geleden waren van de in totaal 118.929 personen in Turkse gevangenissen 60.598 in afwachting van een proces. Bij minderjarigen liggen de cijfers nog extremer, want van de 2789 jongere gevangenen was slechts 10% veroordeeld, terwijl de rest nog voor een rechter moet verschijnen.
Volgens Professor Ilhan Üzülmez van de Gazi universiteit in Ankara, wordt bij een arrestatie niet voldoende onderzocht of inhechtenisneming terecht is. Rechters nemen daar volgens hem te eenvoudig genoegen mee. Üzülmez noemt verder de grote werkdruk onder de rechters. Ontoelaatbaar naar zijn mening, aangezien de vrijheid van de burger in het geding is. Rechtenprofessor Yusuf Sevki Hakyemez van de Karadeniz universiteit in Trabzon deelt de opvatting van Üzülmez en voegt er aan toe dat voorlopige hechtenis in Turkije vaak op gevangenisstraf zonder veroordeling neerkomt. De groep onveroordeelde gevangenen bestaat niet alleen uit reguliere criminelen. Zo moeten linkse journalisten na arrestatie eveneens vaak lang in een gevangenis op een proces wachten. Niet zelden komen zij daar terecht vanwege het publiceren over verboden verklaarde radicaal linkse organisaties, waar zij zelf niet actief bij betrokken zijn. De schuldvraag is in hun geval dus discutabel. Toch moeten ook zij vaak tot langer dan vier jaar achter de tralies wachten voordat een rechter hun zaak behandelt.
Naast de linkse politieke gevangenen zijn er de verdachten in verband met Ergenekon. Volgens de openbare aanklagers zou dit extreem nationalistische netwerk voornemens zijn geweest via een aaneenschakeling van geweld een staatsgreep uit te lokken, om daarmee een einde te maken aan het regeren van de AK-partij. Een aantal Ergenekonverdachten is eveneens al geruime tijd in afwachting van een proces, sommigen zelfs meer dan drie jaar. Volgens recente opiniepeilingen staat een meerderheid onder de bevolking achter hun vervolging, maar als het voorarrest te lang gaat duren zou de stemming wel eens om kunnen slaan.
De AK-partij heeft bij monde van vice-fractieleider Suat Kilic toegegeven de kwestie van de onveroordeelde gevangenen te onderkennen. Uitbreiding van het aantal rechters maakt naar zijn zeggen deel uit van een pakket maatregelen dat het probleem aan banden moet leggen. De voormalige justitieminister Oltan Sungurlu heeft daarnaast gesuggereerd dat Turkije het systeem van borgtocht in zou kunnen voeren. Daarnaast lijkt de staatsraad nu gekozen te hebben voor een financiële stok achter de deur. Prachtig, volgens sommigen. Maar anderen wijzen er op dat de staatsraad niets anders doet dan het bevestigen van een al langer bestaande regeling die het mogelijk maakt compensatie te eisen bij te lang voorarrest. Die regeling had echter nooit enig effect, dus waarom zou dat voortaan wel het geval zijn, vragen de critici zich af. Wellicht dat de hete adem van de EU die Turkije op dit punt in de nek voelt, wel soelaas zal bieden. Turkije is door het Europees hof voor de mensenrechten herhaaldelijk op de vingers getikt wegens de te lange voorarresten. Zo werd Turkije onlangs nog veroordeeld tot het betalen van een boete van bijna 14.000 euro in verband met de zaak tegen Sahap Dogan. Maar hij is dan ook de recordhouder voorarrest in Turkije. Dogan werd in 1996 gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij de Koerdische PKK, maar is in die veertien jaar nooit voorgeleid. Dat soort gevallen is natuurlijk koren op de molen van lieden die vinden dat er geen plaats is voor Turkije in de EU vanwege gebrekkige mensenrechten.
Bron: Peter Edel
Lees ook:Ophef in Turkije om vrijgelaten terroristen
Lees ook:Hindernissen bij vervolging Generaal Evren
Lees ook:Turks hof wijst deel hervormingen grondwet af
Lees ook:Proces tegen coupplegers van 1980 gaat beginnen
Lees ook:Güler Zere eindelijk vrijgelaten